Disentangling the two will be hard, and costly
The world’s supply chains have taken a knock yet again. Russia’s invasion of Ukraine provoked the biggest commodity shock since 1973, and one of the worst disruptions to wheat supplies in a century. Countries from Hungary to Indonesia are banning food exports to ensure supply at home. The West has issued sanctions against Russia, depriving it of all sorts of parts and technologies.
The strain on globalisation comes on top of the effects of the financial crisis of 2007-09, Brexit, President Donald Trump and the pandemic. For years measures of global integration have gone south. Between 2008 and 2019 world trade, relative to global gdp, fell by about five percentage points. Tariffs and other barriers to trade are piling up. Global flows of long-term investment fell by half between 2016 and 2019. Immigration is lower too, and not just because of border closures.
The war in Ukraine stands to accelerate another profound shift in global trade flows, by pitting large autocracies against liberal democracies. Such confrontation happened during the cold war, too. But this time autocracies are bigger, richer and more technologically sophisticated. Their share in global output, trade and innovation has risen, and they are key links in many supply chains. Attempts to drift apart, therefore, will bring new consequences, and costs, for the world economy.
After the second world war democracies ruled the economic roost. In 1960 America, Britain, Canada, France, Italy and Japan accounted for about 40% of global exports. Autocracies, by contrast, were economically unimportant on the world stage. The Soviet Union accounted for 4% of global trade; China barely featured in the statistics. Average gdp per head across the communist bloc was a tenth of America’s. The West was locked in a fierce ideological battle with communist countries, filled with proxy wars and nuclear scares. But in economic terms there was no contest.
Their economies were also largely unintegrated. One observer in the late 1950s reckoned that trade between the ussr and America was so small that a big shipment could double the total from one month to another. The exceptions in east-west trade—a bit of Russian gas to Europe; a wheat deal in 1972; a vodka-for-Pepsi swap from 1974—were few. A study published by the imf days before the Soviet Union fell said that “foreign direct investment in the ussr has been minimal to date”.
The communist bloc played by its own rules. Soviet external economic activity largely took place within comecon, a group of sympathetic countries (China and the ussr barely traded with each other from the late 1950s, having fallen out). Trade in comecon took place not via money-for-stuff, but in the form of a peculiar system of barter—oil for manufactured goods, say—agreed by governments.
From the late 1970s onwards, autocratic regimes began to open up. In part this was the result of an ideological change, first apparent in China. The death of Chairman Mao in 1976 allowed hitherto heretical views to emerge. “Unless it could expand and modernise its economy more rapidly than it had done in previous decades, China would remain poor, weak and vulnerable,” wrote Aaron Friedberg of Princeton University in a paper published in 2018, describing the ideas of Deng Xiaoping, the leader who spearheaded China’s opening up in the 1980s. A focus on class struggle gave way to a desire for modernisation and development. Further momentum for globalisation came from the fall of the Soviet Union in 1991.
The West, on the whole, welcomed and encouraged economic liberalisation, believing that it could be a force for good (and for large profits). By bringing countries into the global trading system it would be possible to raise living standards, as well as foster democracy and freedom. A globalised world would also be a more peaceful one, the argument went.
In the 1990s globalisation took off. Trade boomed. Annual global flows of foreign direct investment (fdi, including purchases of companies and the construction of new factories) rose by a factor of six. In 1990 Russia’s first McDonald’s opened, in Moscow; kfc set up shop a few years later. Russian oil companies began directing their exports towards the West. Between 1985 and 2015 Chinese goods exports to America rose by a factor of 125.
Living standards certainly went up. The number of people living in extreme poverty has fallen by 60% since 1990. Some formerly closed countries have utterly changed. The average Estonian is now only marginally poorer than the average Italian.
The other hoped-for benefit of globalisation—political liberalisation—has faltered, however. Our World in Data, a research organisation, puts countries into four groups, ranging from most to least free: “liberal democracies”, such as America and Japan; more flawed “electoral democracies”, such as Poland and Sri Lanka; “electoral autocracies”, such as Turkey and Hungary; and “closed autocracies”, such as China and Vietnam, where citizens have no real choice over their leader.
Classifying political regimes is not an exact science, and involves making assumptions and judgments. Our World In Data counts India as an electoral autocracy since 2019, for instance, which some other sources do not agree with. Nonetheless, it helps give an idea of a broader trend: the waning might of liberal democracies.
The share of political regimes that were liberal democracies rose from 11% in 1970 to 23% in 2010. But democracy has retrenched since. Most of the 1.9bn people living in closed autocracies now reside in just one country: China. But lesser forms of autocracy are on the rise, such as in Turkey, where President Recep Tayyip Erdogan has consolidated power during his two decades in office (see chart 1).
Using data from the World Bank, the imf and elsewhere, we divide the global economy into two. We estimate that today the autocratic world (ie, closed and electoral autocracies) accounts for over 30% of global gdp, more than double its share at the end of the cold war. Its share of global exports has soared over that period. The combined market value of its listed firms represented just 3% of the global total in 1989. Now it represents 30% (see chart 2).
China is by far the biggest non-democracy in economic terms, with a dollar gdp roughly two-thirds of America’s, making up over half of our group of autocracies. But others, such as Turkey, the United Arab Emirates and Vietnam, have also gained in economic clout over the past 30 years.
Autocracies are now an especially serious rival to democracies when it comes to investment and innovation. In 2020 their governments and firms invested $9trn in everything from machinery and equipment to the construction of roads and railways. Democracies invested $12trn. Autocracies received more fdi than democracies between 2018 and 2020. And since the mid-1990s their share of patent applications has gone from 5% to over 60%. China dominates patenting, but on almost all our other measures the economic power of autocracies has soared even after China is excluded from our calculations.
Many autocracies have remained steadfastly mercantilist. China, for instance, opened its domestic markets where it suited it, but kept whole sectors closed off to allow domestic champions to rise. Nonetheless autocracies have become integrated with democracies to an extent that would have been unthinkable during the cold war. Vietnam, which has been ruled by a single party for decades, for instance, has become a pivotal link in the global manufacturing supply chain. The kingdoms and emirates of the Middle East are vital sources of oil and gas.
We estimate that roughly one-third of democracies’ goods imports come from other political regimes. The codependency in some markets is clear. Democracies produce about two-thirds of the oil necessary to meet their daily needs. The rest must come from somewhere else. Half of the coffee that fills Europeans’ cups comes from places where people have weak political rights. And that is before getting to precious metals and rare earths.
Integration goes far beyond trade. American multinationals employ 3m people outside democracies, a rise of 90% in the past decade (their total foreign employment has increased by a third). Investors from democracies hold over a third of the autocratic world’s total stock of inward fdi. Autocracies have built up huge foreign reserves, now worth more than $7trn and often denominated in “free” currencies like the dollar and the euro.
Broken dream
This intimacy is now under threat as a third, darker period comes into view. Even before the war in Ukraine, powerful countries were losing interest in a truly global presence. Instead they were seeking to rely more on themselves or to dominate their immediate geographical area. Their new thinking is becoming increasingly enshrined in strategy and policy.
The waning appetite for globalisation has a few causes. One relates to greater consumer awareness in the West about human-rights abuses in places such as China and Vietnam. Polls in Western countries regularly find that a high share of respondents support boycotting Chinese goods (whether they would actually do so is another matter). Western companies are being pressed to source goods elsewhere. Concerns over the national-security implications of trade and investment, including industrial espionage, have also risen.
Autocracies have their own worries. One is that too much integration can cause Western culture to seep across borders, weakening autocratic rule. Deng himself identified the dilemma: “If you open the window for fresh air, you have to expect some flies to blow in.”
Another, bigger worry relates to power. Being part of global supply chains means being vulnerable to sanctions. This was clear from an early stage. In 1989 China faced sanctions after the crackdown in Tiananmen Square. The next year America placed Cuba, El Salvador, Jordan, Kenya, Romania and Yemen under sanctions for various infractions. Several rounds of Western sanctions on Russia, first in 2014 and then again today, bring the message home still more forcefully.
Already there is evidence of a crude decoupling. In 2014 America banned Huawei, a Chinese tech firm, from bidding on American government contracts. In 2018 Mr Trump started a trade war with China, with the goal of forcing it to make changes to what America said were “unfair trade practices”, including the theft of intellectual property. fdi flows between China and America are now just $5bn a year, down from nearly $30bn five years ago.
Recent policy announcements and trade deals shed some light on the probable direction of globalisation as the world’s most powerful democracies and autocracies turn away from each other. Countries are signing smaller, regional trade deals instead; democracies are banding together, as are autocracies; and many countries are also seeking greater self-reliance.
Begin with regional trade deals, the number of which is booming. In 2020 China signed an agreement with 14 other Asian countries, mostly non-democracies. In that year the asean group of South-East Asian countries became China’s biggest trading partner, replacing the eu. In Africa, meanwhile, most countries have ratified the African Continental Free Trade Area.
Countries with shared political systems are also coming closer. The CoRe Partnership, an agreement between America and Japan, launched last year and is designed to promote co-operation in new technologies from mobile networks to biotech. The us–eu Trade and Technology Council, the pointed ambition of which is to promote “the spread of democratic, market-oriented values”, is working on climate change and strengthening supply chains.
Autocracies are also forming their own blocs. The stock of long-term investment from the autocratic world into China rose by over a fifth in 2020, even as the amount of investment from autocracies into America barely budged. Saudi Arabia is reportedly mulling selling oil to China in yuan, rather than dollars. Long-term investment from autocracies into increasingly illiberal India rose by 29% in 2020.
Large countries in particular, meanwhile, are also turning inward. A big focus of President Joe Biden’s administration, for instance, is “supply-chain resilience”, which in part involves efforts to encourage domestic production. China’s turn in 2020 towards a “dual circulation” strategy includes an attempt to rely less on global suppliers. It wants to release its rivals’ grip on “chokehold” industries, such as chipmaking equipment, which it fears could be used to strangle its rise. India, too, has turned towards self-reliance.
Many of these efforts could come at a price. Autocracies are notoriously prone to pursuing their own self-interests, rather than banding together. History shows that withdrawing from global trade and investment networks carries huge costs. In 1808 America came close to autarky as a result of a self-imposed embargo on international shipping. Research by Douglas Irwin of Dartmouth College suggests that the ban cost about 8% of America’s gross national product. More recently, many studies have found that it was primarily American firms that paid for Mr Trump’s tariffs. Brexit has slowed growth and investment in Britain.
Russia’s attempt at self-reliance, by pursuing import substitution on a large scale, building up foreign-exchange reserves and developing parallel technological networks, shows just how hard it is to cut yourself off from the global economy. Sanctions by the West rendered much of its reserves useless overnight. The economy was struggling even before the war, and has since gone off a cliff. Unemployment is likely to soar as foreign firms leave the country.
The risk, though, is that countries draw the opposite lesson from Russia: that less integration, rather than more, is the best way to protect themselves from economic pain. The world would become more fractured and mutually suspicious—not to mention poorer than it could have been.
Toàn cầu hóa và chuyên quyền được khóa chặt với nhau. Trong bao lâu nữa?
Làm trái ý hai người sẽ rất khó và tốn kém
Các chuỗi cung ứng của thế giới lại tiếp tục xảy ra một lần nữa. Việc Nga xâm lược Ukraine đã gây ra cú sốc hàng hóa lớn nhất kể từ năm 1973 và là một trong những sự gián đoạn tồi tệ nhất đối với nguồn cung lúa mì trong một thế kỷ. Các nước từ Hungary đến Indonesia đang cấm xuất khẩu lương thực để đảm bảo nguồn cung trong nước. Phương Tây đã ban hành các lệnh trừng phạt chống lại Nga, tước bỏ tất cả các loại phụ tùng và công nghệ của nước này.
Căng thẳng về toàn cầu hóa bao gồm các tác động của cuộc khủng hoảng tài chính 2007-09, Brexit, Tổng thống Donald Trump và đại dịch. Trong nhiều năm, các biện pháp hội nhập toàn cầu đã đi xuống phía nam. Từ năm 2008 đến 2019, thương mại thế giới, so với gdp toàn cầu, đã giảm khoảng 5 điểm phần trăm. Thuế quan và các rào cản khác đối với thương mại đang chồng chất. Dòng vốn đầu tư dài hạn trên toàn cầu đã giảm một nửa từ năm 2016 đến năm 2019. Tỷ lệ nhập cư cũng thấp hơn, và không chỉ vì việc đóng cửa biên giới.
Cuộc chiến ở Ukraine có thể thúc đẩy một sự thay đổi sâu sắc khác trong dòng chảy thương mại toàn cầu, bằng cách đẩy các chế độ chuyên quyền lớn chống lại các nền dân chủ tự do. Cuộc đối đầu như vậy cũng xảy ra trong thời kỳ chiến tranh lạnh. Nhưng lần này các chế độ chuyên quyền lớn hơn, phong phú hơn và công nghệ phức tạp hơn. Thị phần của họ trong sản lượng toàn cầu, thương mại và đổi mới đã tăng lên, và họ là những mắt xích chính trong nhiều chuỗi cung ứng. Do đó, những nỗ lực để tách rời nhau sẽ mang lại những hậu quả và chi phí mới cho nền kinh tế thế giới.
Sau chiến tranh thế giới thứ hai, các nền dân chủ thống trị nền kinh tế. Năm 1960 Mỹ, Anh, Canada, Pháp, Ý và Nhật Bản chiếm khoảng 40% xuất khẩu toàn cầu. Ngược lại, các nền chuyên quyền không quan trọng về mặt kinh tế trên trường thế giới. Liên Xô chiếm 4% thương mại toàn cầu; Trung Quốc hầu như không có trong số liệu thống kê. Gdp trung bình trên đầu người trong khối cộng sản bằng một phần mười của Mỹ. Phương Tây bị nhốt trong một cuộc chiến ý thức hệ khốc liệt với các nước cộng sản, với đầy rẫy những cuộc chiến tranh ủy nhiệm và mối đe dọa hạt nhân. Nhưng xét về khía cạnh kinh tế thì không có sự cạnh tranh nào.
Nền kinh tế của họ phần lớn cũng không bị suy thoái. Một nhà quan sát vào cuối những năm 1950 đã tính toán rằng thương mại giữa ussr và Mỹ quá nhỏ nên một chuyến hàng lớn có thể tăng gấp đôi tổng số từ tháng này sang tháng khác. Các ngoại lệ trong thương mại đông-tây – một chút khí đốt của Nga đến châu Âu; một hợp đồng lúa mì vào năm 1972; hoán đổi vodka-lấy-Pepsi từ năm 1974 — rất ít. Một nghiên cứu được công bố bởi imf ngày trước khi Liên Xô sụp đổ nói rằng “đầu tư trực tiếp nước ngoài vào ussr cho đến nay là rất ít”.
Khối cộng sản đã chơi theo luật riêng của nó. Hoạt động kinh tế đối ngoại của Liên Xô chủ yếu diễn ra trong Comecon, một nhóm các quốc gia có thiện cảm (Trung Quốc và ussr hầu như không giao dịch với nhau từ cuối những năm 1950, đã không còn). Thương mại hàng hóa không diễn ra thông qua hình thức trao đổi tiền tệ, mà dưới hình thức một hệ thống trao đổi đặc biệt – dầu đối với hàng hóa sản xuất – được các chính phủ đồng ý.
Từ cuối những năm 1970 trở đi, các chế độ chuyên quyền bắt đầu mở ra. Một phần, đây là kết quả của một sự thay đổi ý thức hệ, lần đầu tiên rõ ràng là ở Trung Quốc. Cái chết của Chủ tịch Mao năm 1976 cho phép các quan điểm dị giáo xuất hiện. Aaron Friedberg của Đại học Princeton đã viết trong một bài báo xuất bản năm 2018: “Trừ khi có thể mở rộng và hiện đại hóa nền kinh tế nhanh hơn so với những thập kỷ trước, Trung Quốc sẽ vẫn nghèo nàn, yếu kém và dễ bị tổn thương” nhà lãnh đạo đi đầu trong quá trình mở cửa của Trung Quốc trong những năm 1980. Sự tập trung vào đấu tranh giai cấp đã nhường chỗ cho khát vọng hiện đại hóa và phát triển. Động lực mạnh mẽ hơn nữa cho toàn cầu hóa đến từ sự sụp đổ của Liên bang Xô viết vào năm 1991.
Nhìn chung, phương Tây hoan nghênh và khuyến khích tự do hóa kinh tế, tin rằng nó có thể là một động lực vì lợi ích (và lợi nhuận lớn). Bằng cách đưa các quốc gia vào hệ thống thương mại toàn cầu, có thể nâng cao mức sống, cũng như thúc đẩy dân chủ và tự do. Một thế giới toàn cầu hóa cũng sẽ là một thế giới hòa bình hơn.
Trong những năm 1990, toàn cầu hóa diễn ra mạnh mẽ. Thương mại bùng nổ. Dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài trên toàn cầu hàng năm (fdi, bao gồm mua các công ty và xây dựng các nhà máy mới) đã tăng lên 6 lần. Năm 1990, cửa hàng McDonald’s đầu tiên của Nga được mở tại Moscow; kfc thành lập cửa hàng một vài năm sau đó. Các công ty dầu mỏ của Nga bắt đầu hướng xuất khẩu của họ sang phương Tây. Từ năm 1985 đến 2015, xuất khẩu hàng hóa của Trung Quốc sang Mỹ đã tăng 125.
Mức sống chắc chắn đã tăng lên. Số người sống trong cảnh nghèo cùng cực đã giảm 60% kể từ năm 1990. Một số quốc gia đóng cửa trước đây đã hoàn toàn thay đổi. Người Estonia trung bình hiện nay chỉ kém hơn một chút so với người Ý trung bình.
Tuy nhiên, lợi ích hy vọng khác của toàn cầu hóa – tự do hóa chính trị – đã bị chùn bước. World in Data, một tổ chức nghiên cứu, xếp các quốc gia thành bốn nhóm, từ tự do nhất đến ít tự do nhất: “các nền dân chủ tự do”, chẳng hạn như Mỹ và Nhật Bản; nhiều “nền dân chủ bầu cử” còn nhiều khiếm khuyết, chẳng hạn như Ba Lan và Sri Lanka; “Các chế độ chuyên quyền bầu cử”, chẳng hạn như Thổ Nhĩ Kỳ và Hungary; và “các chế độ chuyên quyền khép kín”, chẳng hạn như Trung Quốc và Việt Nam, nơi người dân không có lựa chọn thực sự đối với nhà lãnh đạo của họ.
Phân loại các chế độ chính trị không phải là một môn khoa học chính xác, và liên quan đến việc đưa ra các giả định và phán đoán. Ví dụ: Thế giới trong dữ liệu của chúng tôi coi Ấn Độ là chế độ chuyên quyền bầu cử kể từ năm 2019, điều mà một số nguồn khác không đồng ý. Tuy nhiên, nó giúp đưa ra ý tưởng về một xu hướng rộng lớn hơn: sức mạnh suy yếu của các nền dân chủ tự do.
Tỷ trọng của các chế độ chính trị là nền dân chủ tự do đã tăng từ 11% năm 1970 lên 23% năm 2010. Nhưng dân chủ đã thoái trào kể từ đó. Hầu hết 1,9 tỷ người sống trong các chế độ chuyên quyền khép kín hiện cư trú ở một quốc gia duy nhất: Trung Quốc. Nhưng các hình thức chuyên quyền ít hơn đang gia tăng, chẳng hạn như ở Thổ Nhĩ Kỳ, nơi Tổng thống Recep Tayyip Erdogan đã củng cố quyền lực trong hai thập kỷ cầm quyền (xem biểu đồ 1).
Sử dụng dữ liệu từ Ngân hàng Thế giới, Ngân hàng Thế giới và các nơi khác, chúng tôi chia nền kinh tế toàn cầu thành hai. Chúng tôi ước tính rằng ngày nay thế giới chuyên quyền (tức là các chế độ chuyên quyền khép kín và có bầu cử) chiếm hơn 30% gdp toàn cầu, hơn gấp đôi tỷ trọng của nó vào cuối chiến tranh lạnh. Thị phần xuất khẩu toàn cầu của nó đã tăng vọt trong thời kỳ đó. Giá trị thị trường tổng hợp của các công ty niêm yết chỉ chiếm 3% tổng giá trị toàn cầu vào năm 1989. Bây giờ nó chiếm 30% (xem biểu đồ 2).
Cho đến nay, Trung Quốc là quốc gia phi dân chủ lớn nhất về mặt kinh tế, với tỷ giá USD gdp xấp xỉ 2/3 của Mỹ, chiếm hơn một nửa nhóm các chế độ chuyên quyền của chúng tôi. Nhưng những nước khác, chẳng hạn như Thổ Nhĩ Kỳ, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Việt Nam, cũng đã đạt được ảnh hưởng về kinh tế trong 30 năm qua.
Các chế độ chuyên quyền hiện là một đối thủ đặc biệt nghiêm trọng đối với các nền dân chủ khi nói đến đầu tư và đổi mới. Vào năm 2020, chính phủ và các công ty của họ đã đầu tư 9 triệu đô la vào mọi thứ, từ máy móc thiết bị đến việc xây dựng đường bộ và đường sắt. Các nền dân chủ đã đầu tư 12 triệu đô la. Các nền chuyên quyền nhận được nhiều fdi hơn các nền dân chủ từ năm 2018 đến năm 2020. Và kể từ giữa những năm 1990, tỷ lệ các đơn xin cấp bằng sáng chế của họ đã tăng từ 5% lên hơn 60%. Trung Quốc thống trị việc cấp bằng sáng chế, nhưng trên hầu hết các thước đo khác của chúng tôi, sức mạnh kinh tế của các chế độ chuyên quyền đã tăng vọt ngay cả sau khi Trung Quốc bị loại khỏi tính toán của chúng tôi.
Nhiều chế độ chuyên quyền vẫn kiên định theo chủ nghĩa trọng thương. Chẳng hạn, Trung Quốc đã mở cửa thị trường nội địa ở những nơi phù hợp, nhưng vẫn đóng cửa toàn bộ các lĩnh vực để tạo điều kiện cho các nhà vô địch trong nước vươn lên. Tuy nhiên, các chế độ chuyên quyền đã trở nên tích hợp với các nền dân chủ đến mức không thể tưởng tượng được trong thời kỳ chiến tranh lạnh. Ví dụ, Việt Nam, vốn bị một bên cai trị trong nhiều thập kỷ, đã trở thành một mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng sản xuất toàn cầu. Các vương quốc và tiểu vương quốc ở Trung Đông là nguồn cung cấp dầu và khí đốt quan trọng.
Chúng tôi ước tính rằng khoảng một phần ba hàng hóa nhập khẩu của các nền dân chủ đến từ các chế độ chính trị khác. Sự phụ thuộc vào mã ở một số thị trường là rõ ràng. Các nền dân chủ sản xuất khoảng 2/3 lượng dầu cần thiết để đáp ứng nhu cầu hàng ngày của họ. Phần còn lại phải đến từ nơi khác. Một nửa số cà phê đổ đầy cốc của người châu Âu đến từ những nơi mà người dân có quyền chính trị yếu kém. Và đó là trước khi đến với kim loại quý và đất hiếm.
Hội nhập vượt xa thương mại. Các công ty đa quốc gia của Mỹ tuyển dụng 3 triệu người bên ngoài các nền dân chủ, tăng 90% trong thập kỷ qua (tổng số việc làm nước ngoài của họ đã tăng 1/3). Các nhà đầu tư từ các nền dân chủ nắm giữ hơn một phần ba tổng lượng fdi hướng nội của thế giới chuyên chế. Các đơn vị tiền tệ chuyên quyền đã tích lũy được nguồn dự trữ ngoại hối khổng lồ, hiện trị giá hơn 7 triệu đô la và thường được mệnh giá bằng các loại tiền tệ “miễn phí” như đồng đô la và đồng euro.
Giấc mơ tan vỡ
Sự gần gũi này hiện đang bị đe dọa khi thời kỳ thứ ba, đen tối xuất hiện. Ngay cả trước cuộc chiến ở Ukraine, các quốc gia hùng mạnh đã không còn quan tâm đến sự hiện diện thực sự trên toàn cầu. Thay vào đó, họ đang tìm cách dựa vào bản thân nhiều hơn hoặc thống trị khu vực địa lý trực tiếp của họ. Tư duy mới của họ ngày càng được ghi nhận trong chiến lược và chính sách.
Sự khao khát toàn cầu hóa đang suy yếu có một số nguyên nhân. Một liên quan đến nhận thức của người tiêu dùng ở phương Tây cao hơn về vi phạm nhân quyền ở những nơi như Trung Quốc và Việt Nam. Các cuộc thăm dò ở các nước phương Tây thường xuyên cho thấy tỷ lệ cao những người được hỏi ủng hộ việc tẩy chay hàng hóa Trung Quốc (liệu họ có thực sự làm như vậy hay không là một vấn đề khác). Các công ty phương Tây đang bị thúc ép phải tìm nguồn hàng ở những nơi khác. Mối quan tâm về các tác động an ninh quốc gia của thương mại và đầu tư, bao gồm cả gián điệp công nghiệp, cũng tăng lên.
Các nền chuyên quyền có những lo lắng riêng của họ. Một là hội nhập quá nhiều có thể khiến văn hóa phương Tây thấm qua biên giới, làm suy yếu chế độ chuyên quyền. Bản thân Deng đã xác định được tình huống khó xử: “Nếu bạn mở cửa sổ để lấy không khí trong lành, bạn sẽ phải mong đợi một số con ruồi bay vào”.
Một nỗi lo khác, lớn hơn liên quan đến quyền lực. Là một phần của chuỗi cung ứng toàn cầu có nghĩa là dễ bị trừng phạt. Điều này đã rõ ràng ngay từ giai đoạn đầu. Năm 1989, Trung Quốc phải đối mặt với các lệnh trừng phạt sau cuộc đàn áp ở Quảng trường Thiên An Môn. Năm tiếp theo, Mỹ đặt Cuba, El Salvador, Jordan, Kenya, Romania và Yemen dưới các biện pháp trừng phạt vì nhiều vi phạm khác nhau. Một số vòng trừng phạt của phương Tây đối với Nga, lần đầu tiên vào năm 2014 và sau đó một lần nữa vào ngày hôm nay, đưa thông điệp về nhà vẫn mạnh mẽ hơn.
Đã có bằng chứng về sự phân tách thô. Năm 2014, Mỹ đã cấm Huawei, một công ty công nghệ của Trung Quốc, đấu thầu các hợp đồng của chính phủ Mỹ. Năm 2018, ông Trump bắt đầu cuộc chiến thương mại với Trung Quốc, với mục tiêu buộc nước này phải thay đổi những gì mà Mỹ cho là “các hành vi thương mại không công bằng”, bao gồm cả hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ. Dòng chảy fdi giữa Trung Quốc và Mỹ hiện chỉ đạt 5 tỷ đô la một năm, giảm so với gần 30 tỷ đô la của 5 năm trước.
Các thông báo chính sách và giao dịch thương mại gần đây làm sáng tỏ xu hướng có thể xảy ra của toàn cầu hóa khi các nền dân chủ và chế độ chuyên quyền mạnh mẽ nhất trên thế giới quay lưng lại với nhau. Thay vào đó, các quốc gia đang ký kết các thỏa thuận thương mại khu vực, nhỏ hơn; các nền dân chủ đang kết hợp lại với nhau, các chế độ chuyên quyền cũng vậy; và nhiều quốc gia cũng đang tìm kiếm khả năng tự lực cao hơn.
Bắt đầu với các giao dịch thương mại khu vực, số lượng trong số đó đang bùng nổ. Năm 2020, Trung Quốc đã ký một thỏa thuận với 14 quốc gia châu Á khác, hầu hết là các nước phi dân chủ. Trong năm đó, nhóm asean gồm các nước Đông Nam Á đã trở thành đối tác thương mại lớn nhất của Trung Quốc, thay thế eu. Trong khi đó, ở châu Phi, hầu hết các quốc gia đã phê chuẩn Khu vực mậu dịch tự do lục địa châu Phi.
Các quốc gia có hệ thống chính trị chia sẻ cũng đang tiến gần hơn. Đối tác CoRe, một thỏa thuận giữa Mỹ và Nhật Bản, được đưa ra vào năm ngoái và được thiết kế để thúc đẩy hợp tác trong các công nghệ mới từ mạng di động đến công nghệ sinh học. Hội đồng Thương mại và Công nghệ us-eu, với tham vọng chính là thúc đẩy “sự lan tỏa của các giá trị dân chủ, định hướng thị trường”, đang nghiên cứu về biến đổi khí hậu và tăng cường chuỗi cung ứng.
Các nền chuyên quyền cũng đang hình thành khối của riêng họ. Lượng đầu tư dài hạn từ thế giới chuyên quyền vào Trung Quốc tăng hơn 1/5 vào năm 2020, ngay cả khi lượng đầu tư từ các nền chuyên quyền vào Mỹ hầu như không nhúc nhích. Ả Rập Saudi được cho là đang cân nhắc việc bán dầu cho Trung Quốc bằng đồng nhân dân tệ, thay vì đô la. Đầu tư dài hạn từ các nền chuyên quyền vào Ấn Độ ngày càng phi tự do đã tăng 29% vào năm 2020.
Trong khi đó, các nước lớn nói riêng cũng đang hướng nội. Chẳng hạn, trọng tâm lớn trong chính quyền của Tổng thống Joe Biden là “khả năng phục hồi của chuỗi cung ứng”, một phần liên quan đến nỗ lực khuyến khích sản xuất trong nước. Bước sang năm 2020 của Trung Quốc hướng tới chiến lược “lưu thông kép” bao gồm nỗ lực ít phụ thuộc hơn vào các nhà cung cấp toàn cầu. Họ muốn giải phóng sự kìm kẹp của các đối thủ đối với các ngành “kìm hãm”, chẳng hạn như thiết bị sản xuất chip, mà họ lo ngại có thể được sử dụng để bóp nghẹt sự trỗi dậy của mình. Ấn Độ cũng đã chuyển sang hướng tự lực.
Nhiều nỗ lực trong số này có thể phải trả giá. Các nhà chuyên quyền nổi tiếng có xu hướng theo đuổi lợi ích cá nhân của họ, thay vì kết hợp với nhau. Lịch sử cho thấy việc rút khỏi mạng lưới thương mại và đầu tư toàn cầu mang theo những chi phí rất lớn. Năm 1808, nước Mỹ tiến gần đến thời kỳ tự trị do kết quả của lệnh cấm vận tự động đối với vận tải biển quốc tế. Nghiên cứu của Douglas Irwin thuộc Đại học Dartmouth cho thấy lệnh cấm này đã tiêu tốn khoảng 8% tổng sản phẩm quốc dân của Mỹ. Gần đây, nhiều nghiên cứu đã phát hiện ra rằng chủ yếu là các công ty Mỹ trả tiền cho thuế quan của ông Trump. Brexit đã làm chậm lại tăng trưởng và đầu tư ở Anh.
Nỗ lực tự cường của Nga, bằng cách theo đuổi việc thay thế nhập khẩu trên quy mô lớn, xây dựng dự trữ ngoại hối và phát triển mạng lưới công nghệ song song, cho thấy khó khăn như thế nào để tách mình ra khỏi nền kinh tế toàn cầu. Các biện pháp trừng phạt của phương Tây khiến phần lớn trữ lượng của nó trở nên vô dụng chỉ sau một đêm. Nền kinh tế đang gặp khó khăn ngay cả trước chiến tranh, và kể từ đó đã đi xuống vực. Tỷ lệ thất nghiệp có khả năng tăng cao khi các công ty nước ngoài rời khỏi đất nước.
Tuy nhiên, rủi ro là các quốc gia rút ra bài học ngược lại từ Nga: hội nhập ít hơn, thay vì nhiều hơn, là cách tốt nhất để bảo vệ mình khỏi nỗi đau kinh tế. Thế giới sẽ trở nên rạn nứt hơn và nghi ngờ lẫn nhau — chưa kể còn nghèo hơn mức có thể.
